De Snoek
De Snoek is een echte onderwatertijger. Goed gecamoufleerd ligt hij tussen de waterplanten verscholen, en schiet als een torpedo naar voren als er een voorn passeert. Omdat het in helder water zo'n effectieve jager is, houdt de Snoek bodemwoelende en planktonetende vissen onder controle. Daardoor speelt hij een sleutelrol in het helder houden van vijvers.
Sediment
Stilstaande wateren zullen van nature na verloop van tijd verlanden. Dode plantenresten, ingewaaide bladeren en stof stapelen zich op de bodem op. Aangezien de zuurstoftoevoer er beperkt is, breekt de slibmassa trager af dan ze toeneemt. Uiteindelijk wordt de vijver zo ondiep, dat zich een moeras vormt zonder open water. Er ontstaat een vegetatie van Riet, Grote lisdodde of zegges en uiteindelijk elzenbroekbos.
Dat proces gebeurt snel in rijke wateren, en traag in water met weinig nutriënten. Bij een te snelle verlanding moet er te dikwijls ingegrepen worden, een trage opbouw van het slib is dus beter.
Helderheid
Helder water is een belangrijke voorwaarde voor een rijk ecosysteem. Hierdoor komt er genoeg licht op de bodem van de vijver en kunnen ondergedoken plantensoorten welig groeien. Die zijn op hun beurt een schuilplaats voor plankton, amfibieënlarven, libellen en andere insecten. Bovendien halen deze planten voedingstoffen uit het water waardoor algen het moeilijker krijgen.
Van nature is het doorzicht onder water meerdere meters, maar in de realiteit vaak slechts centimeters. Dat heeft te maken met een te hoge voedselrijkdom van het water met veralging als gevolg of bodemwoeling, veroorzaakt door vissen als Brasem en Karper.
Gedoornd hoornblad
Gedoornd hoornblad is een algemene ondergedoken waterplant. Het is een van de weinige planten wereldwijd die onder water bloeien! Hoornblad zal je vooral aantreffen in enigszins beschaduwd water, ofwel door bomen, ofwel door een rijke begroeiing door bijvoorbeeld waterlelies of eendenkroos.
Hoornblad kan snel groeien, haalt daarbij veel voedingsstoffen uit het water en geeft veel zuurstof af. Daarnaast kan de dichte plantenmassa ook waterbeweging tegengaan, waardoor het slib neerslaat.
Kortom, een belangrijke soort van enigszins beschaduwde wateren
Eendenkroos
Eendenkroos is een verzamelnaam van allerlei kroossoorten zoals Bultkroos, Klein kroos, Wortelloos kroos (een van de kleinste planten ter wereld) en Veelwortelig kroos. De plantjes vermeerderen zich voornamelijk door zich te delen, en dat kan snel gaan. Uitbundige groei treedt echter enkel op als er veel voedingstoffen in het water zelf aanwezig zijn. De kleine worteltjes, als ze al aanwezig zijn, reiken immers niet tot de bodem. In helder water zonder teveel nutriënten zal eendenkroos nooit een probleem vormen.
De kleine blaadjes worden overigens ook meegenomen in en aan het verenkleed van watervogels, soms komen ze zo zelfs in dakgoten terecht!
Glassnijder
Libellen zoals de Glassnijder zijn typische insectensoorten van open water. De mannetjes van Glassnijder vliegen laag langs rietkragen en oeverplanten op zoek naar vrouwtjes. Die laten zich pas zien als ze rijpe eitjes hebben. Ze verblijven anders in de buurt van bosranden, waar ze minder last hebben van de enigszins opdringerige mannen. De eitjes worden afgezet op halfvergane stengels van riet of biezen.
Een rijke oeverbegroeiing, een structuurrijke watervegetatie, niet te zuur of voedselrijk water en een dunne sliblaag zijn ideaal voor deze soort en een heleboel andere libellen. Op zich zijn deze eisen niet eens zo streng, toch is deze soort buiten de Kempen niet algemeen te noemen.
Rietvoorn
Rietvoorn is een van de soorten van de rijke visgemeenschap van traagstromende, plantenrijke wateren met soorten al Blankvoorn, Zeelt, Bittervoorn, Vetje, Kroeskarper, Baars en Grote modderkruiper. Hoewel deze vissen door het woelen en eten van plankton een impact kunnen hebben op hun ecosysteem, worden ze van nature in toom gehouden door een gezonde snoekpopulatie.
Scholen van Rietvoorn zijn vooral in de zomer te zien bij warm weer, als ze in de buurt van het wateroppervlak zwemmen. De naar boven gerichte bek laat hen toe makkelijk op het water gevallen insecten op te pikken.
Waterlelie
Waterlelies en andere drijfbladplanten zoals Gele plomp zijn een meerwaarde voor een waterecosysteem. Kikkers en libellen kunnen erop rusten, de stengels en bladeren zijn goede beschutting voor visjes. Een te dichte bedekking is echter nadelig.
Deze groep van planten halen hun voedingstoffen uit de bodem, ook bij een heldere waterkolom zonder teveel nutriënten, kunnen zij toch welig tieren.
Voedselrijke, gebufferde wateren met rijke waterplantvegetatie
Dit natuurstreefbeeld komt voor in ondiepe tot vrij diepe, stilstaande tot zeer zwak stromende, wateren op voedselrijke bodem, zoals meren, plassen, vijvers en afgesneden meanders. Het water is van nature rijk aan voedingsstoffen door chemische uitwisseling met de bodem. In tegenstelling tot hypertrofe (extreem voedselrijke) wateren is fosfaat meestal limiterend en het water is helder zonder periodieke algenbloei. Het vegetatietype en de bijhorende faunagemeenschap kunnen ook voorkomen in sloten, vaarten of brede watergangen met goede waterkwaliteit.
Lees meer
Krabbenscheer
Krabbenscheer is een in Vlaanderen zeer zeldzame soort. Deze plant groeit in de luwe, ondiepe delen van laagveenplassen, afgesneden rivierarmen, vaarten en sloten met stilstaand of zwak stromend water. De soort is vorstgevoelig bij te geringe waterdiepte. Door de vorming van dichte vegetaties leidt de soort de verlanding in.
Bijzonder is wel dat deze soort stoffen kan afgeven die algengroei tegengaat. Als er toch veralging optreedt, zie je dat binnen de krans van de bladeren van Krabbenscheer het water erg helder is.
Riet
Riet is onze grootste grassoort. Het is bij uitstek een oever- en verlandingsplant, die ongeveer overal groeit waar open water en land met elkaar in contact staan. Met behulp van meterslange wortelstokken kan riet heel ver doordringen in aanpalende biotopen, zowel in het water als op het land. Ongestoord groeien rietvegetaties uit tot structurele landschapselementen die van belang zijn voor bijvoorbeeld vogels. Een dichte rietvegetatie is een ideaal habitat voor allerlei vogels zoals de Kleine karekiet (zie geluid), de Rietzanger (foto), Snor, Roerdomp, Woudaap etc.
Lees meer